Limon Ağacı Türlerinde Budama Teknikleri
Limon Hakkında Bilgi; Limonun anavatanı konusunda kesin bir görüş birliği olmamakla birlikte, M.S. 1175 ve 1178 yıllarına ait Fan Ch'eng-Ta ve Chou K'ü-Fei tarafından Çin’de yazılmış kaynaklarda bu tür tarif edilmiş ve ismi ‘li-mung’ olarak belirtilmiştir. Bazı kaynaklarda limonun anavatanı Kuzey Hindistan ya da Çin' in güneyi olarak belirtilmektedir. Limonun Hindistan'dan Ortadoğu'ya ticaret bağlantıları kapsamında getirildiği sanılmaktadır. Limon budaması; Ağaçlarda tacın içinin havalanması ve güneş görebilmesi için; hasta, yaşlı, kuru ve obur dalların ağaçtan uzaklaştırılması gereklidir.
Eureka Limonu: Yaygın olarak yetiştirilen bir çeşit olup, aynı zamanda Eureka bir limon grubunun da ismidir. Cascade, Allen, Frost gibi gibi seleksiyonları mevcuttur. İspanya, Güney Afrika, Kaliforniya, Avustralya, Arjantin ve İsrail’de yaygındır. Bu çeşidin özelliği aynı zamanda Eureka grubunun özellikleriyle de aynıdr. Akdeniz havzasının kıyı kesimlerinde meyve kalitesi çok yüksek olmaktadır. Ağaç tacı yuvarlağa yakındır. Lisbon limon çeşidine göre soğuklara daha duyarlıdır. Hasat periyodu kış sonundan yaza kadar uzundur. Meyveler Lisbon’a göra daha küçük olsa da daha düzgün kabukludur. Meme oluşumu daha az belirgindir. Ortalama 5-10 adet çekirdek vardır. Meyveler daha çok salkım şeklinde oluşma eğilimindedir.
Lisbon Limonu: Avustralya orijinli bir çeşittir. Avustralya, Arjantin, Kaliforniya, ve Uruguay’da yaygındır. Meyvelerde meme kısmı oldukça belirgindir. Soğuklara Eureka’dan daha dayanıklıdır. Eureka’ya göre daha dik büyüme eğilimindedir. Meyve kabuğu daha pürüzsüz, daha verimli ve muhafazaya elverişlidir. Meyve hasadı kış ile ilkbahar başı arasında yapılır. Uçkurutana göreceli olarak daha dayanıklıdır. Limoneira 8A, Prior, Rosenberg, Yen Ben gibi değişik seleksiyonları vardır
Interdonato Limonu: Orjini Sicilya’dır. Ülkemize 1936 yılında Antalya Narenciye Araştırma Enstitüsünün kurulmasıyla gelmiştir. Dünyanın en çok Interdonato üreten ülkesi Türkiye’dir. Meyve kabuğu açık yeşil, parlak, düzgün ve incedir. Meyveleri diğer limon çeşitlerinden daha büyük, meyve şekli geniş uzun ve silindiriktir. Meme kısmı mevcuttur ve bir tarafa doğru yatıktır. Geç hasat edildiğinde meyvelerde puflaşma görülür. Meyve et rengi yeşilimsi sarıdır. Genellikle orta verimlidir ve periyodisiteye eğilimi vardır. Meyveler ağaç üzerinde dağınık şekildedirler. En erkenci limon türüdür, Olgunlaşma ve hasat dönemi Eylül-Ekimdir. Erkenciliği nedeniyle depolama yapılmaz. Ülkemiz limon üretiminin 1/3’ünü oluşturur ve limon ihracatında önemli bir payı vardır. Dünya'da en fazla Türkiye'de yetiştirilmektedir. Uçkurutan hastalığına karşı oransal dayanıklılık göstermektedir.
Karalimon: Orjini hakkında kesin bir kayda rastlanılmamakta ise de İtalyan kaynaklı olduğu kabül edilmektedir. Ülkemizde Antalya’da; Karalimon, Demre’de; Demre Dikensiz ve Doğu Akdeniz’de İtalyan Memeli olarak bilinmektedir. Meyve kabuğu limon sarısı renginde olup orta kalınlıktadır. Meyve şekli ise topaç şeklinde olup memesi belirgin kısa ve sivridir. Karalimon hasadı Kasımla Ocak ayı başlarıdır. Çok verimlidir ve her yıl bol ürün verir. Ağaçları uçkurutan hastalığına dirençlidir.
Kıbrıs Limonu: Orjini bilinmemektedir. Ülkemize Kıbrıs’tan girdiği sanılmaktadır. Ağaçları güçlü bir yapıya sahiptir. Düzenli meyve verir oldukça verimlidir ve uçkurutana dirençli bir çeşittir. Hasat Kasım ayı ortalarından itibaren başlar. Sarartmaya uygundur. Meyve kalitesi yüksektir. Az dikenli ve az çekirdeklidir. Meyvede meme belirgin değildir. Meyve kabuk rengi ve meyve et rengi sarıdır.
Meyer Limonu: Orjini Çin’dir. Gerçek bir limon olmadığı limon ile portakal veya limon ile mandarin melezi olabileceği düşünülmektedir. Meyve kabuğu rengi sarımsı portakal renginde, yumuşak ve pürüzsüzdür. Meyve et rengi oldukça koyu sarı renklidir. Meyvenin şekli yuvarlak olup meme kısmı oldukça küçüktür. Kabuk kalınlığı diğer limonlara göre ince olduğundan dolayı depolamaya pek dayanıklı bir çeşit değildir. Meyer limonunun hasat dönemi Eylül ayında başlamaktadır. İlk hasat edildiğinde limon gibi ekşi, kış süresince hasat edildiğinde tatlı limon özelliğinde, ilkbahar süresince hasat edildiğinde tatlı portakal gibi özellik göstermektedir.
Kütdiken Limonu: Türkiye’ye hangi yıllarda geldiği tam olarak bilinmeyen Kütdiken limonunun orjininin İtalya olduğu sanılmaktadır. Çok üstün meyve kalitesinden dolayı ülkemizde üretimi ve depolaması en fazla yapılan limon çeşididir. Meyve kabuk rengi açık yeşil limon sarısıdır. Meyve kabuğu parlak ve düzgün bir yapıya sahiptir. Meyve etine sıkı bağlıdır. İç kalitesi, meyve suyu ve kokusu bakımından çok üstün bir çeşittir. Periyodisite göstermez. Verimi yüksektir ve oldukça düzenli meyve verir. Hasat dönemi Kasım ve Şubattır. Bu çeşit uygun koşullarda dokuz ay kadar depolama özelliği göstermektedir. Ülkemizde özellikle Mersin ve Hatay illerinde yetiştiriciliği oldukça fazladır. Meyve kalitesinin üstün özelliklere sahip olması ihracat payını artırmaktadır Nevşehir ilindeki kaya mağaralarında doğal olarak depolandığından "yatak limonu" olarak ta adlandırılmaktadır.
Lamas Limonu: Lamas limonu Türkiye’nin belli bölgelerinde üretimi yapılan bir çeşittir. Adını Mersin ilinin batısında yer alan Lamas ilçesinden almıştır. Oldukça verimli ve yüksek kalitelidir. Meyve kabuğu açık yeşil-sarı renkte olup parlak ve düzgün bir yapıya sahiptir. Meyveleri orta büyüklükte, silindirik boyun halkalı ve meme kısmı belirgindir. Verimli ve sulu bir çeşittir. Hasat Kasım ayı başlarında başlayıp Şubat ayına kadar devam etmektedir. Meyveler geç hasat edilirse puflaşma oluşabilir. Periyodisiteye eğilimi vardır. Uçkurutana hassastır
Molla Mehmet Limonu: Türkiye’de Mersin ve çevresinde yaygın olarak yetiştirilen bir limon çeşididir. Meme küt ve kaba bir yapıya sahiptir. Meyvesi boyunludur. Düzenli meyve veren bir çeşittir. Uçkurutan hastalığına dirençlidir.
Batem Pınarı Limonu: Interdonato limonuna benzer, Meyve çapı daha geniş, yuvarlak ve iridir. Çok sulu ve yüksek verimli bir çeşittir. Az çekirdekli ve kabuk rengi önce sarı yeşil daha sonra tamamen sarıdır. Ağaçları yukarı doğru gelişir ve çok az dikenlidir. Meyve olgunlaşma zamanı Ekim ayındır.
Limon Zararlıları Nelerdir?
Beyaz Sinekler Turunçgil beyazsineği (Dialeurodes citri) Turunçgil pamuklu beyazsineği (Aleurothrixus floccosus) Kabuklu Bitkiler Kırmızı kabuklubit (Aonidiella aurantii) Sarı kabuklubit (Aonidiella citrina) Turunçgil virgül kabuklubit (Cornuaspis beckii) Koşniller Yıldız koşnili (Ceroplastes floridensis) Gri yumuşak koşnil (Coccus pseudomagnoliarum) Karakoşnil (Saisetia olea) Kanlıbalsıra (Ceroplastes rusci) Torbalı Koşnil (Icerya purchasi) Güveler Harnup Güvesi (Ectomyelois ceratoniae) Limon Çiçek Güvesi (Prays citri) Turunçgil Yaprak Galeri Güvesi (Phyllocnistis citrella) Akarlar Turunçgil kırmızı örümceği (Pananonychus citri) Turunçgil pas böcüsü (Phyllocnistis oleivora) Turunçgil tomurcuk akarı (Aceria sheldoni) Sarı çayakarı (Broad mite, Polyphagotarsonemus) İki noktalı kırmızı örümcek (Tetranychus urticae) Afitler Turunçgil yeşil yaprakbiti (Aphis citricola) Turunçgil siyah yaprakbiti (Toxoptera aurantii) Pamuk Yaprak Biti (Aphis gossypi)
Limon Türlerinde Budama
- Ağaçlar kısa sürede verime yatması, gelişmesi ve uzun süre verim çağında kalmaları sağlanır.
- Ana dalların sayı ve dağılışı düzenlenir.
- Ağaçların toprak altı ve toprak üstü organları arasında denge kurulur.
- Güneş ışığından ağacın yeterli şekilde faydalanması sağlanır.
- Meyve iriliği ve meyve kabuk renklenmesi sağlanır.
- Ağacın çiçek açması ile meyve toplama arasındaki sürenin kısalması sağlanır.
- Budama ile ağaç büyüklüğü kontrol altına alınır.
- Hastalık ve zararlılarla mücadele işlemlerini kolaylaştırır ve daha etkili olmasını sağlar.
- Verimden düşen ağaçlar budama ile gençleştirilir.
Limon Nedir? Limon Nerelerde Yetişir?
Köken olarak limonun anavatanı Himalaya Dağlarının güney etekleridir. Anavatan olarak belirtilen bu bölgede bildiğimiz limonlara rastlanılmamakta ve daha çok limon benzerleri yada melezleri bulunmaktadır. Limon (Citrus limon) aslında Akdeniz Havzası ve Ortadoğu’da oluşmuş bir türdür. Çok eski tarihlerde oluşmuş bir göz mutasyonu yada tesadüf çöğüründen ortaya çıkmış olduğu kabul edilmektedir. Limon genellikle kuzey ve güney yarıkürenin subtropik iklim bölgelerinde yetiştirilen bir türdür. Limonlar 3-7 m civarında, orta büyüklükte ağaçlar oluştururlar. 8 metreyi geçenlere de rastlanılabilmektedir. Taç yapıları dağınık olup; zamanla taç yapısı orta sıklığa ulaşır. Genç sürgünlerinde köşeli dal oluşumu çok belirgin bir özelliktir. Limon yapraklarının rengi, diğer birçok Turunçgile göre daha açık yeşildir. Yaprakları orta boyda olup yaklaşık 10 cm’dir. Limonlarda kanatçıklar iz şeklindedir. Dişi organ kısırlığı çok rastlanan bir özelliktir. Meyveleri 7-10 dilimlidir. Limonlarda meyve şeklinin genelde yuvarlak ve silindirik olmasının yanında; stil yanında “meme” adı verilen bir çıkıntı bulunmaktadır. İklim koşulları iyi oldukça, limonlarda çiçeklenme ve meyve verme eğilimi bütün yıl boyunca sürer. Buna “yediverenlik” özelliği adı verilir ve bu duruma sık rastlanır. Yediverenlik özelliği çevre koşullarına çabuk tepki vermekten kaynaklandığı gibi; bu özellik genetik olarak ta vardır. Limon bölgemizde; genel bir ifadeyle nisan ayında çiçek açar. Çeşit özelliğine göre değişmekle birlikte olgunlaşma periyodu ekim-ocak ayları arasında dağılım göstermektedir
Yorumlar
Yorum Gönder